In deze onrustige tijd van angst, onzekerheid en weinig werk stort ik me volledig op mijn opleiding tot Wildernisgids. Elke dag het bos in om plantjes te bestuderen, fotograferen en determineren. Mijn uitdaging ligt vooral bij het vinden van eetbare planten.
Japanse Duizendknoop
Terwijl ik net een hapje neem van de Stengelloze sleutelbloem wordt de stilte verbroken door een moeder die met haar dochter opgewonden het bos in komt rennen. Ze vertelt over een vreselijk plantje. Op mijn vraag of hij eetbaar is, antwoordt ze: “ja, maar hij is wel een beetje zuur”.
Vol nieuwsgierigheid loop ik met ze mee. Ze toont me een rood en sierlijk scheutje en vertelt me dat dit kleine plantje zich gedraagt als een virus, niets ontziend, alles in de omgeving vernietigend. Mijn nieuwsgierigheid is gewekt. Ik proef de plant, maak een foto met de app Plantnet en krijg de bevestiging dat het om de Japanse duizendknoop gaat.
Zoektocht
Thuis aangekomen open ik het boek Eetbare wilde planten, waar op pagina 89 de Fallopia japonica uit de Duizendknoopfamilie (Polygonacaea) staat afgebeeld. De spruiten en wortels blijken eetbaar. Ik lees: er zijn talrijke andere bereidingsmogelijkheden voor deze veelzijdige plant, zoals kruidige chutney.
De inhoudsstoffen worden beschreven, waaronder emodine en resveratrol.
Resveratrol blijkt uitgebreid wetenschappelijk te zijn getest. Peter van der Voort, hoofd Intensive Care van het UMC Groningen noemt het een veelbelovend middel met veel potentie (RTL nieuws en Jinek, toegevoegd in mei 2020). Resveratrol zou met zijn antivirale eigenschappen wel eens een middel tegen het Coronavirus kunnen zijn.
Gemeente Amsterdam steekt miljoenen in bestrijding
Dit klinkt als muziek in de oren. Vanwaar dan alle ophef van mijn plantgenoten?
Ik stuit al vrij snel op het protocol uitgraven Japanse duizendknoop. Het Amsterdamse stadsbestuur trekt ruim 8 miljoen euro uit voor de bestrijding van de Japanse duizendknoop. Een plant die voor grote problemen zorgt, omdat hij andere gewassen verdringt en schade veroorzaakt aan gebouwen, leidingen en wegen. (artikel in het Parool, mei 2019)
In juni 2019 worden Amsterdammers betrokken in de strijd tegen de Japanse terrorplant (item op nieuwszender AT5, juni 2019). In samenwerking met de Wageningen Universiteit komt de gemeente met adviezen voor bewoners en de mogelijkheid om melding te maken als het monster gesignaleerd wordt. Eind augustus 2019 ontstaat er ophef als een journalist van het vakblad Stad + Groen ontdekt dat de bloemist deze duivelse plant nog steeds verkoopt. (oorspronkelijke artikel)
Volgens de International Union of Nature Conservation behoort de Japanse duizendknoop tot de honderd meest woekerende exoten ter wereld. (artikel in Trouw, augustus 2017) In Engeland heeft de plant al zo veel schade aangericht dat grond vervuild met Japanse duizendknoop niet meer vervoerd mag worden zonder vergunning. Britse banken willen soms zelfs geen hypotheek meer verstrekken als er te veel van deze planten in het perceel staan.
Duizendknoop en resveratrol
De scheut van de Japanse Duizendknoop bestaat voor ongeveer 50% uit resveratrol. De markt voor voedingssupplementen isoleert de commercieel verkrijgbare resveratrol uit de Japanse duizendknoop.
Resveratrol is in de natuur verder te vinden in rabarber en in de schil van de blauwe druif. Een aantal jaren geleden kwam het middel al in het nieuws in relatie tot rode wijn ter gezondheidsbevordering. Dit bericht leidde destijds tot veel ophef.
Een mens zou per dag tussen de 100 en 150 mg nodig hebben om zeer positieve gezondheidseffecten te realiseren. Veel onderzoeken komen tot de conclusie dat resveratrol een breed scala aan aandoeningen positief kan beïnvloeden. Enkele van de gunstige effecten van resveratrol zijn te wijten aan het stimuleren van de activiteit van het enzym SIRT1 [1]. Een directe link tussen SIRT-eiwitten en verlengde levensduur is nog niet gevonden, maar het bewijs stapelt zich op.
Resveratrol wordt geassocieerd met een vertraging of preventie van cognitieve achteruitgang, zoals bij dementie [2]. Resveratrol stimuleert verder de aanmaak van een breed scala aan antioxiderende enzymen. Antioxidanten beschermen weefsels en het DNA in cellen tegen vrije radicalen. Vrije radicalen zijn agressieve stoffen die in sommige gevallen schade kunnen veroorzaken aan cellen en weefsels. Resveratrol levert zo een bijdrage aan de afname van oxidatieve stress, een beschadiging aan gezonde weefsels en cellen in ons lichaam [3].
Er zijn onderzoeken uitgevoerd bij mensen met overgewicht, hart- en vaatziekten en kanker. De stof bestrijdt zowel schimmel-, bacteriële als virale infecties. Zou de oplossing voor COVID-19 dan gewoon te vinden zijn in onze eigen achtertuin?
Is dit plantje een gift van de natuur tegen een virus dat wereldwijd het menselijke leven plat legt?
Conclusie
Resveratrol is een veelbelovend kandidaat-geneesmiddel tegen COVID-19 [4]. Het zoeken naar nieuwe medicijnen, vooral uit natuurlijke plantaardige bronnen, is een gebied met een enorm potentieel. U hoeft niet ver te zoeken naar de Japanse duizendknoop met vitaliserende, levensverlengende en virus-remmende eigenschappen. Mocht het u geen gezondheidswinst opleveren, dan ondersteunt u altijd nog uw gemeente bij de broodnodige bestrijding van deze exoot.
Begin eens in uw eigen achtertuin en raadpleeg desnoods de duizendknoop-kaart van de gemeente Amsterdam. Wellicht heeft uw eigen gemeente ook een inventarisatie gemaakt van de vindplaatsen.
Heeft u het plantje gedetecteerd dan volgt u de volgende werkwijze:
- Pluk hem of liever graaf hem uit
- Proef hem rauw of verwerk hem in een (rabarber-)gerecht
- Gooi plantresten bij het restafval, NIET IN DE GROENBAK OF COMPOSTHOOP!
- Houd 1,5 meter afstand van elkaar!
Bronnen:
[1] Bordone, L.; Cohen, D.; Robinson, A.; Motta, M.C.; Van Veen, E.; Czopik, A.; Steele, A.D.; Crowe, H.; Marmor, S.; Luo, J.; et al. SIRT1 transgenic mice show phenotypes resembling calorie restriction. Aging Cell 2007, 6, 759–767.
[2] Ranney, A.; Petro, M.S. Resveratrol protects spatial learning in middle-aged C57BL/6 mice from effects of ethanol. Behavioural Pharmacology 2009, 20.
[3] Halliwell, B. Dietary polyphenols: Good, bad, or indifferent for your health? Cardiovascular Research 2007, 73, 341–347.
[4] Wahedi, H.M.; Ahmad, S.; Abbasi S.W. Stilbene-based Natural Compounds as Promising Drug Candidates against COVID-19 Journal of Biomolecular Structure and Dynamics.