Het voorjaar staat weer voor de deur en ik verheug me enorm op een nieuw seizoen in de natuur. Vele voedzame en gezonde planten zullen weer gaan groeien en bloeien. Ook de planten die een welkome bijdrage leveren aan het versterken van onze weerstand en het immuunsysteem. In dit blog vind je de top 10 van wilde in Nederland groeiende planten en vruchten die een belangrijke bijdrage leveren aan de weerstand tegen virussen, bacteriën, schimmels en parasieten. Deze planten helpen bovendien afvalstoffen of zieke lichaamscellen opruimen in je lichaam.
Wil je een keer mee de natuur in? Vanaf woensdag 3 maart 2021 kun je elke woensdag in de regio Kennemerland deelnemen aan informatieve en productieve wandeling. Bewegen in de natuur is sowieso al dubbel gezond en als we dan ook nog op zoek kunnen gaan naar wilde planten, bloemen en vruchten die een bijdrage leveren aan onze weerstand levert dat drie dubbele gezondheidswinst op. Ik zou zeggen: “waar wacht je nog op.
Meld je hier aan voor een woensdag wildpluksessie.
We lopen door een natuurlijke biologische markt met pure en ecologische lekkernij die helemaal niets kost. Gratis onbespoten groente zonder kunstmatige toevoegingen en zonder gemodificeerde kweek, dat is toch onweerstaanbaar. Na het oogsten kunnen we in een kookstudio, onder begeleiding van een ervaren kok, de heerlijkste recepten maken van onze zelf geplukte lekkernij.
Veel leesplezier en wellicht tot snel in de natuur!
Nummer 1. De gewone vlier uit de Muskuskruidfamilie
Stikstofindicator in vochtige bossen, bosranden en op stortplaatsen met voedselrijke bodems
De gewone vlier is een struik van 3-7 meter hoog met 3-9 deelbladeren per blad. Zwart-violette steenvrucht met rood sap en witte bloemen die zich eind mei, begin juni openen en een heerlijke zoete geur verspreiden .
Omdat de takken van de vlier hol zijn kun je er makkelijk een fluitje van maken. Mocht je er geluid uit krijgen dan ben je een echte Flierenfluiter. Ook kun je deze pijpjes gebruiken om het vuur aan te blazen.
Eetbaar zijn het blad, de bloemen en de bessen
Oogstperiode: blad in april, bloem(knoppen) van april tot juni en rijpe bessen van augustus tot september.
Werkzame stoffen: Flavonoiden (tot 3,5%), kaliumzouten (4-9%) en essentiële etherische oliën, vrije vetzuren, looi- en slijmstoffen in de bloem. In de bessen zitten naast flavonoiden en etherische oliën ook anthocyanen, suiker, vruchtzuren, foliumzuur (17mg/100g), vitamine B2 en C.
Let op! In pitten en het vruchtvlees van onrijpe vruchten zit blauwzuur, wat verdwijnt tijdens het koken.
Geneeskrachtige werking: Voorafgaand aan het tijdperk van de antibiotica, was vlier een van de belangrijkste ingrediënten in veel bereidingen van kruidengenezers, farmaceuten en medici. Onderzoek heeft uitgewezen dat anthocyanen celdood verminderen en het risico op hartinfarct verminderen door ontsteking-remmende en ontspannende effecten op de kransslagader. Bloemen werken zweetdrijvend en ondersteunen bronchiale secretie. Bessen werken antioxiderend en versterkend op het immuunsysteem
Bij klachten als: verkoudheid, koorts en hoesten (bloem). Ischias en zenuwpijnen (bes)
Recepten: thee, azijn, wijn, limonade en vlierbloesemkoekjes van de bloemen. Van de bessen maak je na ze te laten sudderen en zoeten vliersiroop. De gedroogde bessen als knabbeltje of als zure smaakmaker. Kook de bessen voor gebruik.
Voor meer recepten kijk op de volgende site: www.vlierbessen.nl/recepten/
Nummer 2. Grote en smalle weegbree uit de weegbreefamilie
Grasland, dijken, bermen en de waterkant
Eetbaar: blad, bloem, zaad en wortel (van smalle weegbree)
Oogstperiode: blad (april-juni), bloem (mei-juli), zaad (augustus-oktober) en wortel (van smalle weegbree van april-oktober)
Werkzame stoffen: iridoiden (2-3%), kiezelzuur (meer dan 1%), slijmstoffen, saponinen, flavonoiden, zink, kalium en veel vitamine C en B.
Geneeskrachtige werking: Uit de zaadhuid van de zaden van sommige soorten weegbree wordt een product gemaakt dat voor de stoelgang wordt gebruikt: psylliumvezel. Weegbree werkt verder antibacterieel en reinigend.
Bij klachten als: verwonding, verbranding, ontsteking van de huid of insectenbeten. Verder bij oogontsteking, ontsteking urineweg en spastische darm. De grote weegbree wordt gebruikt om jeuk en brandnetelblaren te behandelen, door met het blad over de te behandelen plek te wrijven. In de kruidengeneeskunde wordt een aftreksel van de zaden wel voorgeschreven tegen lichte diarree. Een extract van de smalle weegbree wordt soms gebruikt voor de verzorging van de oren.
Recepten: thee (15 minuten trekken) bladeren dwars op de vezelrichting snijden en verwerken in: salades, groente, omelet of roerei of als broodbeleg. De bloemen zijn een delicatesse en zijn rauw in salades te eten, te stoven of in te maken in olie of azijn. Je kunt (nootachtige)olie uit de zaden persen
Voor meer recepten kijk op de volgende site:
http://www.nederlands-dis.nl/dis/soep/weegbree-als-groente-of-in-de-soep-in-meerdere-soorten-in-de-natuur-of-je-tuin/
Nummer 3. Hondsroos uit de rozenfamilie
Voorkomen: www.verspreidingsatlas.nl/1081. Pionier in bos- en wegranden, duinen, heggen en spoorwegen
Kenmerken: struik 1-3 meter, felroze bloemen (juni), de groene bessen beginnen in september rood te kleuren
Eetbaar: blad, bloem, vrucht en pitjes (geroosterd)
Oogstperiode: blad (voorjaar), bloem (juni) en vrucht (september), pitjes (geroosterd)
Werkzame stoffen: Vitamine C (25 gram van de vrucht dekt dagelijkse behoefte aan vit. C), Verder bevat de vrucht veel andere vitaminen zoals A, K, P en B, 15% pectine, vruchtzuren en looistoffen
Geneeskrachtige werking: weerstand-verhogend, laxerend en urinedrijvend
Bij klachten als: keelontsteking, pitten in thee bij blaas- en nierklachten. Er zijn aanwijzingen dat rozebottelpoeder pijn vermindert bij mensen met artrose. Het element ‘honds-‘ dat in veel talen aan de naam van deze roos kleeft, stamt uit de antieke geneeskunde: de plant werd gebruikt tegen hondsdolheid.
Recepten: thee (gedroogd), spread, soep en tomatensaus
Voor meer recepten kijk op de volgende site:
www.mijntuin.org/lifestyle/recepten-met-rozenbottels
Nummer 4. Blauwe bosbes uit de heifamilie
Voorkomen: www.verspreidingsatlas.nl/1329. Bossen, drassige heivelden op voedsel- en kalkarme zure grond. Algemeen voorkomend in het oosten, midden en zuiden van het land
Kenmerken: struik van 15-15 cm met rijk vertakte, kantige, groenblijvende takken met paarse bessen van 5-8 mm.
Eetbaar: blad, bloem en bes
Oogstperiode: blad, bloem (mei) en bes (juli-augustus)
Werkzame stoffen: Looistoffen (6,7%), flavonoiden, Mangaan, Chroom, pectine, suiker, vitaminen en vruchtenzuren en anthocyaan. In de bladeren iridoiden
Geneeskrachtige werking: versterking immuunsysteem en afweer tegen bacteriën, virussen en schimmels, antibacterieel, antioxidant, weefsel-herstellend, ondersteuning bij spijsvertering en afvoer van schadelijke stoffen
Bij klachten als: diarree, oogklachten, infectie urineweg en blaasontsteking en diabetes
Recepten: Thee(melange) van zowel de bloemen, bladeren als van de gedroogde bessen. Van de bessen siroop, chutney, fruitgebak. Gekookt en gezeefd zijn de bessen geschikt voor siroop, sap, ijs, vruchtenspread, alcoholische dranken en sauzen
Voor meer recepten kijk op de volgende site:
rutgerbakt.nl/inspiratie/8-x-lekkere-recepten-met-blauwe-bessen-om-te-bakken/
Nummer 5. Japanse duizendknoop uit de duizendknoopfamilie
Voorkomen: www.verspreidingsatlas.nl/1873. Bosranden, bermen, spoordijken en waterkanten op vochtige matig voedselrijke en steengruis houdende grond
Kenmerken: plant van maximaal 3 meter, rabarberachtige steel tot 2,5 cm dik
Eetbaar: spruiten en wortel
Oogstperiode: spruiten (maart en april) en wortel (augustus en september)
Werkzame stoffen: emodine en resveratrol
Geneeskrachtige werking: versterkt immuunsysteem en kan de ontwikkeling en uitbreiding van kankercellen remmen, antioxidant, ontstekingsremmend.
Bij klachten als: schimmels, huidontsteking en hart- en vaatziekten en kanker
Recepten: groente, basis voor sauzen, verwerken in taart, compote en jam. Witte scheuten als in zout ingelegde antipasto of chutney. Wortels als kookgroente
Voor meer recepten kijk op de volgende site:
http://mevrouwonkruid.blogspot.com/2014/05/onkruid-op-tafel-japanse-duizendknoop.html
Nummer 6. Veldsla uit de kamperfoeliefamilie
Voorkomen: www.verspreidingsatlas.nl/1336. Verse zanderige leemgrond, open en voedselrijke grond
Kenmerken: plant 5-20 cm hoog, wit-paarse bloemen
Eetbaar: blad, stengel, bloem en (kiem)zaad
Oogstperiode: blad, stengel, bloem (april-mei) en (kiem)zaad (juli en augustus)
Werkzame stoffen: Vitamine C (35mg/100g). Verder bevat de plant etherische oliën, minerale en vitaminen met name B 1, 2, 3 en 6, foliumzuur, IJzer, Calcium, Magnesium, Kalium, Zink en Koper
Geneeskrachtige werking: Versterking immuunsysteem, bloed reinigend en bevordering van de spijsvertering
Bij klachten als: verlaagde weerstand en voorjaarsmoeheid
Recepten: (gemengde)salade, spinazie, soep, saus, groentevulling
Voor meer recepten kijk op de volgende site:
www.smulweb.nl/recepten/veldsla
Nummer 7. Veldzuring uit de duizendknoopfamilie
Voorkomen: www.verspreidingsatlas.nl/1093. Stikstofindicator, voedselrijke en humusrijke grond
Kenmerken: plant 30-100 cm met rode bloemen
Eetbaar is: bladeren (niet te grote hoeveelheden), bloemen, (kiem)zaden en wortels
Oogstperiode: maart tot oktober (bladeren) scheuttoppen en bloemknoppen (april en mei), (kiem)zaden (augustus-oktober) en wortels (in september drogen voor thee)
Werkzame stoffen: Vitamine C, oxaalzuur, flavonoiden, ijzer, looistof, hyperoside en eiwit (blad). In de wortel anthranoide (laxerend en urinedrijvend)
Geneeskrachtige werking: bloedreiniging, spijsvertering en urinedrijvend. Versterking van het immuunsysteem
Bij klachten als: huidklachten, mondslijmvlies (op blad kauwen). Geelzucht, nier-, galstenen, kramp en keelpijn (wortel)
Recepten: salades, sauzen, kruidenboter, kruidenkwark, groentesap en soep. Wortels voor thee
Let op: koken en/of mengen met melk/room om oxaalzuur onschadelijk te maken
Voor meer recepten kijk op de volgende site:
www.tuinadvies.nl/artikels/recepten_met_zurkel
Nummer 8. Aardpeer uit de Composietenfamilie
Voorkomen: www.verspreidingsatlas.nl/1614. Spreid zich vanuit midden en zuid Limburg uit over de rest van het land, vooral op zeer voedselrijke oeverruigten van de Maas.
Kenmerken: 100-250 cm hoge plant met gele bloemen van 4-14cm breed
Eetbaar is: bloem en wortel (aardappelvervanger)
Oogstperiode: bloem (augustus-oktober) en wortel (vanaf oktober)
Werkzame stoffen: inuline (tot 18%), Kalium, IJzer en vitamine B, salicylzuur en andere polyfenolen
Geneeskrachtige werking: bevordert groei bifidobacterien in de dikke darm en zodoende het immuunsysteem en algemeen welbevinden. Antioxiderend
Bij klachten als: diabetes en alvleesklierproblemen, darmproblemen
Recepten: wortels rauw of als kook-, bak-, of roerbakgroente. Geroosterd of gedroogd als koffie. De gedroogde bloemen in theemelange of als eetbare decoratie
Voor meer recepten kijk op de volgende site:
www.mooiemoestuin.nl/recept/aardperen-35-recepten-overig/
Nummer 9. Moerasspirea uit de rozenfamilie
Voorkomen: www.verspreidingsatlas.nl/0526, Vochtige weiden, sloten, beken, bronnen op natte voedselrijke bodems
Kenmerken: plant van 50-150 cm met witte bloemtrossen
Eetbaar is: vrucht, bloem(knop), blad en wortel
Oogstperiode: vrucht (augustus), bloem(knop) (juni-augustus), blad (april) en wortel (maart-april)
Werkzame stoffen: salicylaten, flavonoiden (5%), etherische olie, looi-, en slijmstoffen, kiezelzuur en citroenzuur
Geneeskrachtige werking: zweetdrijvend, koortsverlagend en pijnstillend, werking tegen tumoren en harmoniserend op het immuunsysteem
Bij klachten als: nierproblemen, stofwisselingsproblemen, spier-, (reumatoïde)gewrichtsproblemen en jicht, oedeem, acne, koorts en griep
Recepten: bloemen en vruchten als aroma voor zoete desserts, sterke drank, limonade en thee. Blad gedroogd als thee of vers als toevoeging aan groentegerechten of bereiden als spinazie. De wortel voor in de soep.
Voor meer recepten kijk op de volgende site:
http://foodwalks.nl/sorbet-van-moerasspirea
Nummer 10. IJzerhard uit de IJzerhardfamilie
Voorkomen: www.verspreidingsatlas.nl/1344, stikstofindicator vooral in de zuidelijke helft van ons land in (spoor)bermen en ruigtes op zonnige, kalkhoudende en stenige grond
Kenmerken: plant van 30-100 cm met stijve stengel, lichtpaarse bloemen en tegenoverstaande getande of veerspletige bladeren
Eetbaar is: blad en bloem
Oogstperiode: blad (april-juni voor de bloei) en bloem (van juli-september)
Werkzame stoffen: etherische olie, verbenaline, verbenine, alkaloïden, iridoiden, bitterstoffen, fytosterolen, looistoffen, kiezelzuur, slijmstoffen en flavonoiden
Geneeskrachtige werking: versterkend op immuunsysteem en spijsverteringsorganen, regulering stofwisseling, bloedrenigend en urinedrijvend
Bij klachten als: verkoudheid, migraine, menstruatieproblemen, overgangsklachten, wonden eczeem en zweren in de huid
Recepten: thee. Snijd de jonge (tot juni) bladeren in reepjes en leg ze een uur in warm water of blancheer ze om de bittere smaak te verwijderen. Daarna kun je ze toevoegen aan salades en soep
Voor meer recepten kijk op de volgende site:
plukroute-princenhage.nl/2019/03/21/ijzerhard
Als je nog meer over planten wilt weten kun je kijken op https://www.floravannederland.nl/. Uit het item “voorkomen” en de link naar https://www.verspreidingsatlas.nl/ kun je opmaken dat alle planten en vruchten uit dit blog in Nederland te vinden zijn. Een derde site die ik zou willen aanraden is https://plantaardigheden.nl/, gewoon omdat er leuk weetjes en verhalen in staan.
